Banjaluci prijeti zemljotres?

Poslije serije razornih zemljotresa u Italiji, potresi snage od šest do sedam stepeni Rihterove skale vjerovatno će pogoditi i područje Krajine i Hercegovine u BiH. Ovi krajevi su u najvećoj opasnosti od novog pomjeranja tla, kao posledica velikih tektonskih poremećaja koji su nastupili zbog podvlačenja afričke ploče pod podzemni evroazijski masiv.

Zemljotres u Banjaluci 1969. godine

U slučaju da banjalučku ili trebinjsku regiju pogodi zemljotres snage šest stepeni po Rihteru, kakav je nedavno zabilježen na sjeveru Italije, seizmolozi upozoravaju da bi u ovim krajevima skoro u potpunosti bili uništeni cijeli gradovi, dok bi se broj ljudskih žrtava mjerio hiljadama! Iako seizmolozi ističu da je teško davati bilo kakvu prognozu o tome kada bi razoran zemljotres mogao pogoditi RS, svi su saglasni u tome da se potresi snage između šest i sedam stepeni Rihterove skale mogu očekivati na ovim prostorima.

Jači zemljotresi na svakih 25 godina

Prema riječima Drage Trkulje, predsjednika Društva za zemljotresno inženjerstvo RS i jednog od najpoznatijih seizmologa na području bivše Jugoslavije, moderna nauka još nije otkrila način na koji može s preciznošću da se prognozira mesto i vrijeme katastrofalnih zemljotresa, ali se praćenjem statističkih podataka mogu ustanoviti određene pravilnosti u ciklusima velikih pomeranja tla.

Drago Trkulja

Činjenica je da se nalazimo na trusnom području koje periodično pogađaju snažni zemljotresi. U Banjaluci je, primjera radi, 1888. godine zabilježen prvi snažniji zemljotres jačine oko 5,5 stepeni Rihterove skale. Zatim imamo zemljotres iste snage već 1935. godine, 1969. registrovan je katastrofalni zemljotres od 6,3 Rihtera, da bi na kraju poslednji snažniji zemljotres banjalučku regiju pogodio 1981. godine, čija je snaga bila oko 5,4 stepena Rihterove skale. Potresi manje snage su nešto što svake godine pogađa ove krajeve – kaže Trkulja.

On upozorava da bi zemljotres čak i znatno slabiji od onog koji je u Italiji prije nekoliko dana odnio najmanje 16 života i teže i lakše povredio više od 350 ljudi u Republici Srpskoj izazvao mnogo tragičnije posledice, prije svega zbog nekvalitetne gradnje modernih stambenih i poslovnih objekata.

Dosadašnja statistička istraživanja pokazuju da će Banjaluku, ali i područje istočne Hercegovine, u budućnosti sigurno pogoditi zemljotres približe razorne snage kakav je bio onaj na sjeveru Apeninskog poluostrva. Da li će se to dogoditi za pet mjeseci, 5, 15 ili 50 godina, manje je važno. Verujte da nisam pesimista ako kažem da će tada, kao kula od karata, popadati većina zgrada koje su pravljenje od početka devedesetih do danas! Najveći broj objekata koji je građen u ovom periodu ne ispunjava standarde za projektovanje i gradnju na trusnim područjima, zbog čega bi zemljotres snage šest stepeni po Rihteru, ali i nešto slabiji, kao što je onaj koji je prije dvije godine pogodio Kraljevo, u našim gradovima porušio čak do 70 odsto stambenih zgrada – upozorava Trkulja.

Svake godine više od hiljadu potresa

U hidrometeorološkim zavodima RS i FBiH, koji se, između ostalog, bave i mjerenjima podrhtavanja tla na ovim prostorima, takođe upozoravaju da će zemljotresi razorne snage prije ili kasnije sigurno pogoditi seizmološki najaktivnija područja u Krajini i Hercegovini.

Iz Centra za seizmologiju federalnog hidrometeorološkog zavoda za Press RS su rekli da su osim Banjaluke, u kojoj se bilježe česta podrhtavanja tla, pod velikim rizikom nalaze i područja u širem rejonu Treskavice, Trebinja, Nevesinja, Mostara i Neuma.

Veliki dio BiH može se smatrati potencijalnim epicentrom snažnih zemljotresa, ali su ove regije tradicionalno najugroženije. U BiH se godišnje registruje oko 1.100 potresa slabijih od 2,5 stepeni po Rihteru. Realno je očekivati da u sledećih 50 godina ova područja pogoditi zemljotresi snage oko 5,5 stepeni Rihterove skale, a tokom vijeka i oni sa snagom od šest stepeni – kaže Rusmir Gorušanin, seizmolog u federalnom HMZ.

U HMZ RS takođe kažu da je nemoguće predvideti kada će razorni zemljotres pogoditi ove krajeve, ali upozoravaju na dugu istoriju zemljotresa na ovim prostorima.

Mnogi Banjalučani se sjećaju zemljotresa iz 1981. godine, koji je za ceo stepen bio slabiji od onog iz 1969, ali koji je takođe uzrokovao štetu na mnogim objektima u gradu. U međuvremenu, grad se proširio nekoliko puta i pitanje je koliko su nove stambene zgrade u stanju da podnesu eventualne potrese. Seizmolozi ne mogu da predvide kad i gde će se zemljotres dogoditi, ali mogu da upozoravaju na posebno trusna područja, kao što su u Banjaluci ili Hercegovini – kaže Slavica Štrbac, seizmolog HMZ RS.

Izvor: Press