Kastel otkriva tajne iz 17. vijeka

Radnici preduzeća “Porobić” koji obavljaju radove na rekonstrukciji najstarijeg istorijskog spomenika u Banjaluci, tvrđave Kastel prilikom radova na bedemu pronašli su zanimljive predmete koji datiraju iz 17. i 18. vijeka.

Prema riječima arheologa Muzeja RS Slavice Arsenijević i Gorana Simonovića, riječ je o dobro očuvanim kovanim klinovima od gvožđa, a pronađeno je i jedno potpuno očuvano kokošije jaje sa tragovima maltera na ljusci i đule.

– Radnici su prilikom raziđivanja gornje zone bedema u njegovoj unutrašnjosti, u malteru, pronašli potpuno očuvano jaje. Zna se da je bedem, kao i ostali danas vidljivi dijelovi utvrđenja, nastao u periodu turske vladavine, u vrijeme velikog građenja i dograđivanja fortifikacije na ušću Crkvene u Vrbas, između kraja XVI i početka XVIII vijeka – pojasnio je Simonović, dodavši da se, prema okolnostima nalaza, može sa sigurnošću tvrditi da je i jaje dospjelo u zid u to vrijeme prilikom gradnje bedema.

Ovaj zanimljivi nalaz, za koji se arheolozi nadaju da će dobiti svoje mjesto na nekoj budućoj muzejskoj postavci o istoriji Kastela, ukazuje danas na to da su graditelji u namjeri da pojačaju vezivno svojstvo krečnog maltera kojim su tada zidali, u njega dodavali i jaja.

– Raziđivanje dijela bedema je arheolozima Muzeja RS bilo izvanredna prilika da se na licu mjesta upoznaju sa načinom zidanja utvrđenja u tursko doba. Tako su na mjestima unutar bedema, gdje su pronađeni veliki kovani klinovi, uočeni ostaci horizontalno postavljane armature od drvenih greda koja je bila povezana klinovima – priča Simonović.

Takođe, prilikom otkopavanja dijela sa unutrašnje strane južnog bedema pronađeno je i đule, a postoji podatak da ih ima na hiljade, ili topovskih granata ispaljenih u vrijeme austrijsko-turskog rata iz 1737. godine, odnosno čuvene bitke kod Banjaluke koju su Austrijanci izgubili.

– Postojala su đulad koja su od punog gvožđa, neka su imala u unutar neku šupljinu sa nekom zapaljivom masom, čime su ratnici u to vrijeme izazivali požar. Pored toga, našli su i tursku lulu, keramičke posude iz turskog doba i slično – naglasio je Simonović.

Istraživanja

Referent za metalno doba, viši kustos arheolog Slavica Arsenijević, kaže da su arheološka istraživanja lokaliteta Kastel započela početkom sedamdesetih godina dvadesetog vijeka.

– Istraživanja su pokazala da najstariji tragovi potiču čak iz vremena eneolita, s početka drugog milenijuma prije nove ere, a postoje i indicije da je čovjek na njemu boravio i u doba mlađeg paleolita – kazala je Arsenijevićeva.

Do sada je istražen samo manji dio ovog kompleksnog i slojevitog lokaliteta, smještenog u srcu Banjaluke.

Izvor: Glas/Danijela Stokanić