Vrbaski mač predstavljen u Srbiji

Na 7. Međunarodnom viteškom festivalu “Just Out 2021”, koji se već tradicionalno održava podno zidina srednjovjekovnog manastira Manasija, zadužbini despota Stefana Lazarevića iz 15. vijeka, pred mnogobrojnom publikom iz Srbije i regiona predstavljena je replika Vrbaskog mača u kamenu iz Muzeja Republike Srpske.

Tom prilikom, u Despotovcu je prikazan i dokumentarni film “Vrbaski mač u kamenu”, autora Janka Vračara, muzejskog savjetnika istoričara, i Ivane Pandžić, višeg kustosa arheologa.

Nakon projekcije filma, autori su održali kraće predavanje, tokom kojeg je Pandžićeva govorila o procesu vađenja mača iz rijeke Vrbas i razvoju podvodne arheologije u Republici Srpskoj.

Ona je tom prilikom podsjetila da je ronilac RK “Buk” Milan Rodić pronašao 2017. godine zanimljiv predmet u rijeci Vrbas na lokaciji Rekavice, 20 kilometara uzvodno od grada Banjaluka. Naknadno je utvrđeno da je riječ o maču koji se nalazio u Vrbasu na četiri metra dubine, a gdje maksimalna dubina rijeke pri normalnom protoku vode iznosi 11 metara.

Janko Vračar ukazao je na detalje iz prošlosti srednjovjekovne tvrđave Zvečaj koji nisu obrađeni u filmu, a odnose se prvenstveno na istorijske događaje i ličnosti iz druge polovine 15. vijeka i njihovu moguću poveznicu sa sudbinom ovog mača, kao i značaju Muzeja Republike Srpske u očuvanju kulturnog nasljeđa na prostorima Republike Srpske.

“Možemo reći da se radi o bastardnom maču iz druge polovine 14. ili prve polovine 15. vijeka. Takođe, zbog mjesta nalaza, mač možda možemo povezati s određenim istorijskim ličnostima kao što je kralj Stefan Ostojić, koji je vladao od 1418. do 1421. godine, a inače je iz vladarske loze Kotromanića. Zbog blizine tvrđave Zvečaj, koja je bila njegova kraljevska rezidencija, mač možemo povezati s njim ili s nekim iz njegove pratnje”, pojasnio je Vračar.

Projekciji dokumentarnog filma prethodilo je predavanje Marka Aleksića, arheologa i istoričara, autora više značajnih knjiga s temama iz srpske srednjovjekovne prošlosti, koji se ovom prilikom osvrnuo na značaj otkrića ovog mača u rijeci Vrbas podno tvrđave Zvečaj.

Sa Aleksićem autorski tim iz Muzeja RS dogovorio je buduću saradnju na projektima koji se odnose na proučavanje srednjovjekovne prošlosti, a u sklopu toga u narednih nekoliko mjeseci u Muzeju RS bi se trebalo održati i predavanje Marka Aleksića na temu ranosrednjovjekovne srpske države.

Izvor: Nezavisne/ Nevena Maksimović